Jaki mikrofon wybrać?
Za twórce mikrofonu uważamy Charlesa Wheatstona. Prototypowy model powstał w 1827 roku. Od tego czasu urządzenie te uległo wielu przeobrażeniom. Obecnie mamy do wyboru całą gamę różnorakich modeli przystosowanych do konkretnych zastosowań.
Dlatego przed zakupem warto zapoznać się z ich rodzajami, obszarami zastosowań oraz parametrami. Z pewnością pozwoli to nam podjąć właściwą decyzję odnośnie zakupu.
Spis treści
Zastosowanie
Mikrofony mogą być wykorzystywane w różnych zastosowaniach. Co ważne innego rodzaju urządzenie będzie nam potrzebne podczas występów wokalnych, inne do wywiadów reporterskich, a jeszcze inne do współpracy z kamerą.
| Rodzaj | Opis | Zdjęcie | ||
|---|---|---|---|---|
| Instrumentalne Przykład: z gitarą | Ich konstrukcja pozwala na przytwierdzenie mikrofonu do różnego typu instrumentów, np. pianin, perkusji, saksofonów, wiolonczeli, gitar itd. Mają zwykle niewielkie rozmiary oraz specjalny uchwyt montażowy |  | ||
| Wokalne Przykład: Shure SV 100 | Przystosowane do rejestrowania wokalu, jednak zwykle sprawdzą się także do wyłapywania mowy (lektorskie). Mikrofony wokalne dostępne są jako proste urządzenia do zastosowań domowych, np. w karaoke, jak również w formie bardziej zaawansowanego sprzętu dla amatorskich oraz profesjonalnych występów wokalnych. Charakterystyka kierunkowa: hiperkardioidalna, superkardioidalna oraz kardioidalna. Rodzaj: pojemnościowe, dynamiczne |  | ||
| Reporterskie Przykład: AKG Acoustics D230 | Wykorzystywane do różnego rodzaju zadań reporterskich (wywiady, praca w terenie). Charakterystyka kierunkowa: jednokierunkowe lub dookólne. Rodzaj: dynamiczne |  | ||
| Lektorskie Przykład: Shure SM7B | Służą do nagrywania mowy. Charakterystyka kierunkowa: dwukierunkowa, superkardioidalna, kardioidalna. Rodzaj: dynamiczne (czasami pojemnościowe). |  | ||
| Pomiarowe Przykład: Behringer ECM 8000 | Wykorzystywane w pomiarach akustycznych głośników. Charakterystyka kierunkowa: wielokierunkowe. Rodzaj: pojemnościowe |  | ||
| Przypinane (lavalier, krawatowes) Przykład: Shure MX183 | Mają niewielkie rozmiary, są lekkie oraz mało widoczne. Przypinane do koszuli, krawatu, kołnierzyka itd. Wykorzystywane przez prezenterów. Charakterystyka kierunkowa: wielokierunkowe (czasami kardioidalna oraz superkardioidalna). Rodzaj: pojemnościowe (czasami dynamiczne) |  | ||
| Do kamer Przykład: Azden SMX-10 | Montowane na kamerze. Charakterystyka kierunkowa: jednokierunkowe. Rodzaj: pojemnościowe |  | ||
| Bezstatywowe Przykład: DPA BLM 4060 | Wyglądem przypominają dysk o płaskiej podstawie. Stawiane na podłodze |  | ||
| Headset Przykład: Line 6 HS30 | Mocowane na podobnej zasadzie co słuchawki. Ewentualnie podtrzymywane tylko na uszach. Wykorzystywane przez prezenterów bądź piosenkarzy. Charakterystyka kierunkowe: jednokierunkowe. Rodzaj: pojemnościowe |  | ||
| Komputerowe Przykład: Turtle Beach Headset | Wykorzystywane w komputerach, laptopach. Zwykle zintegrowane ze słuchawkami |  |
Typy mikrofonów
Bardzo często mikrofony dzielone są w oparciu o ich budowę (zasady działania). W oparciu o to kryterium wyróżniamy:
- Dynamiczne
- Pojemnościowe
Dynamiczne
Zbudowane z elastycznej membrany, cewki oraz magnesu. Ich ogólna zasada działania jest następująca. Fala akustyczna wprawia w drgania membranę, która połączona jest z cewką. Ta z kolei również zaczyna wibrować i wytwarzane jest napięcie (cewka znajduje się w polu magnetycznym) na jednym i drugim zacisku cewki. Częstotliwość tego napięcia jest równa częstotliwości fali akustycznej. Nie potrzebują zasilania.
Przykład mikrofonu dynamicznego: Sennheiser e-835
- Najważniejsze zalety:
- Prosta konstrukcja
- Najważniejsze wady:
- Mniej czułe niż pojemnościowe
- Mogą mieć dużą masę
Pojemnościowe
Tworzy je kondensator z dwiema okładkami. Jedna z okładek jest jednocześnie membraną, która drgając zmienia pojemność kondensatora (druga okładka jest nieruchoma). Powoduje to zmianę napięcia. Częstotliwość tych zmian odpowiada częstotliwości fali akustycznej. Muszą być zasilane prądem.
Przykład mikrofonu pojemnościowego: Samson G-Track
- Najważniejsze cechy:
- Lekkie
- Szerokie pasmo częstotliwości
- Dobrze odwzorowany dźwięk
- Duża czułość
Obecnie zarówno mikrofony pojemnościowe jak i dynamiczne cieszą się dużą popularnością, jednak te drugie z racji większej czułości są częściej wybierane.
Kierunkowość
Mikrofon może rejestrować dźwięk z każdego otaczającego go miejsca (dookólnie) lub tylko ze ściśle określonych fragmentów przestrzeni (z jednego bądź dwóch kierunków). W oparciu o to kryterium wyróżniamy mikrofony:
- Jednokierunkowe
- Dwukierunkowe (ósemki)
- Wszechkierunkowe (dookólne, kołowe)
Jednokierunkowe
Kąt rejestrowania fali akustycznej jest ograniczony – dźwięk wyłapywany jest tylko z jednego kierunku. Jeżeli wyobrazić sobie przestrzeń wokół mikrofonu jako kulę, tą obszar z którego dźwięk będzie przechwytywany przyjmie kształt stożka. Im rozwartość takiego stożka będzie mniejsza, tym będą wyłapywane dźwięki z mniejszego obszaru, jednak mikrofon będzie się charakteryzował większą czułością. W oparciu o powyższe informacje możemy wyróżnić kilka podtypów mikrofonów jednokierunkowych.
| Kardioidalna | Superkardioidalna | Shotgun | Hiperkardioidalna |
|---|---|---|---|
| 3 | 3,7 | 4 | 6-10 |
W tabeli powyżej możesz zapoznać się ze współczynnikami kierunkowości dla podtypów mikrofonów jednokierunkowych. Im wartość jest większa, tym urządzenie jest bardziej czułe, jednak zbiera dźwięki z mniejszego wycinka przestrzeni.
Dwukierunkowe
Mikrofon wyłapuje zarówno dźwięki z przodu jak i z tyłu (dźwięki z boku rejestrowane w ograniczony sposób). Obszar, z którego przechwytywane są dźwięki przyjmuje kształt cyfry 8, dlatego też mikrofony te zwane są po prostu ósemkami.
Wszechkierunkowe
Wszystkie dźwięki wokół mikrofonu są przechwytywane. Warto pamiętać, iż istnieją modele, które mają możliwość zmiany z trybu wszechkierunkowe na dwukierunkowy.
Parametry
Czułość (skuteczność)
Informuje nas jak efektywnie zamieniane jest ciśnienie akustyczne (fala dźwiękowa) na napięcie elektryczne. Parametr ten mierzony jest w miliwoltach na Paskal [mV/Pa] przy częstotliwości dźwięku równej 1 kHz.
Mikrofony dynamiczne mają mniejszą czułość niż pojemnościowe. Dla tych pierwszych czułość mieści się w przedziale od 1 do 4 mV/Pa. Z kolei te drugie osiągają od 5 do 55 mV/Pa.
Czy im większa czułość tym lepiej? Niekoniecznie. Otóż im bardziej wyizolowane dźwięki nagrywamy tym czułość powinna być rzeczywiście większa. Jednak jeżeli z otoczenia dochodzą różnorodne dźwięki, to wtedy zbyt czuły mikrofon nie jest pożądany.
Zakres częstotliwości
Fala akustyczna może przyjmować różne częstotliwości. Człowiek o sprawnym słuchu wyłapuje zakres od 16 Hz do około 20 kHz. Mikrofon rejestruje zwykle węższy zakres, np. 20 Hz-16 kHz.
Zakres dynamiczny
Jest to zakres między maksymalnym, a minimalnym ciśnienie akustycznym mikrofonu. Parametr wyrażany jest w decybelach [dB]. Im przyjmuje wyższe wartości tym lepiej. Zakres dynamiczny liczony jest jako różnica maksymalnego poziomu ciśnienia akustycznego oraz szumów własnych, np. 127 dB - 12 dB(A) = 115 dB.
Odstęp sygnału od szumu (S/N)
Jest to różnica między napięciem na wyjściu mikrofonu (dla ciśnienia 1 Pa, co równa się 94 dB), a napięciem szumów mikrofonu. Parametr wyrażany w decybelach [dB]. Wyższe wartości są bardziej pożądane.
Maksymalny poziom ciśnienia akustycznego (Maksymalny SPL)
Oznacza maksymalny poziom natężenia dźwięku, który może być zarejestrowany przez mikrofon ze zniekształceniami nie większymi niż 0,5%. Parametr oznaczany w decybelach [dB]. Dla porównania:
Charakterystyka częstotliwościowa
Parametr prezentuje czułość mikrofonu [dB] w zależności od różnych częstotliwości dźwiękowych [Hz]. Najbardziej naturalny dźwięk odzwierciedla wykres oscylujący wokół zera. Wszystkie wartości powyżej to, wzmacnianie danych częstotliwości (odwrotnie dla wartości poniżej zera).
Szum własny
Mikrofony nawet w sytuacji idealnej ciszy rejestrują pewne dźwięki (szumy). Oczywiście rejestrowane jest przy tym określone napięcie na wyjściu. Jego poziom to właśnie szumy własne. Im są one mniejsze, tym lepiej, bo możliwe jest nagrywanie bardzo cichych dźwięków.
Parametr mierzony jest w dB(A-ważone). Zwykle osiągane są wartości na poziomie kilkunastu dBA. W niektórych szumy własne schodzą nawet do 6 dBA.
Wtyczki
Mikrofony możemy podłączyć za pomocą różnego rodzaju wtyczek.
| Rodzaj | Opis | Zdjęcie | ||
|---|---|---|---|---|
| XLR-3 | Złącza spotykane w mikrofonach wykorzystywanych w profesjonalnych zastosowaniach, chociaż nie tylko |  | ||
| (mini) jack | Montowane w urządzeniach ze średniej oraz niskiej półki cenowej. Mogą to być wtyczki mono lub stereo |  | ||
| USB | Z możliwością podpięcia do komputera (laptopa). Brak konieczności posiadania karty muzycznej |  | ||
| Bezprzewodowo | Istnieją również mikrofony, które można podłączyć bezprzewodowo – zwykle za pomocą Bluetooth |  |