Jaką lornetkę wybrać?
Obserwacja odległych obiektów nie byłaby możliwa bez wykorzystania sprzętu, który wspomaga nasz wzrok. W zależności od konkretnych zastosowań, wykorzystujemy różne przyrządy optyczne. Jednak najbardziej uniwersalnymi z nich są właśnie lornetki.
Jednak wybór właściwego sprzętu nie musi być wcale prosty. Ba, jeżeli nigdy nie miałeś z nim styczności, to zakup najbardziej odpowiedniego egzemplarza, może przysporzyć Ci wielu problemów. Jakie powiększenie wybrać, jak policzyć jasność, jak na obserwację wpływa pole widzenia? Odpowiedzi na te i inne pytania znajdziesz poniżej.
Spis treści
Powiększenie
Oznaczenie powiększenia
Nie ma co ukrywać - powiększenie (trafniej krotność lub przybliżenie), to najistotniejszy parametr. Informuje on nas o tym, ile razy obraz obserwowany z wykorzystaniem lornetki , jest większy niż ten obserwowany gołym okiem . Powiększenie zwykle wygrawerowane jest na korpusie, wraz z innym parametrem, a mianowicie ze średnicą przedniej soczewki (o tym napiszę później). Oznaczenie to ma następujący format - P x S, gdzie P to właśnie powiększenie obrazu (obraz powiększony jest o P razy), a drugi parametr, to średnica soczewki wyrażona w milimetrach. Przykładowo, urządzenie o oznaczeniu 10 x 50, przybliża 10 razu i posiada średnicę przedniej soczewki wynoszącą 50 mm. Inne przykłady: 8 x 30 (ośmiokrotne przybliżenie), 10 x 60 (dziesięciokrotne przybliżenie), 15 x 80 (piętnastokrotne przybliżenie).
Warto również wiedzieć, że istnieją nie tylko lornetki ze stałym przybliżeniem, ale również taki, w których mamy możliwość jej płynnej regulacji. Wtedy oznaczenia wyglądają następująco P1 - P2 x S, gdzie P1 , to minimalne przybliżenie, P2 , to maksymalne przybliżenie, a S, to średnica przedniej soczewki. Dla przykładu oznaczenie 10 - 90 x 90, mówi nam, że możemy regulować przybliżenie od 10 do 90 razy . Drugi parametr w tym oznaczeniu, to oczywiście średnica przedniej soczewki, która wynosi 90 mm.
Stałe przybliżenie, czy zmienne przybliżenie?
Jak już napisałem wyżej, lornetki możemy podzielić na te ze stałym przybliżeniem oraz ze zmiennym przybliżeniem (możliwość regulacji w pewnym zakresie, np. od 8 do 40 razy). Jednak czy różnica pomiędzy nimi sprowadza się tylko do sposobów przybliżania obrazu (stały, zmienny)? Nie koniecznie. Zmienne przybliżenie wymaga zastosowanie dodatkowych elementów optycznych, które wpływają na pozostałe parametry i to niekoniecznie w pozytywny sposób.
Stałe przybliżeni
Większość osób poleca lornetkę ze stałym powiększeniem. Dlaczego? Głównie ze względu na jasny obraz oraz szerokie pole widzenia . Zwykle stałe powiększenie nie narzuca na producenta konieczności stosowania dodatkowych układów optycznych, jak w przypadku zmiennego przybliżenia, przez co sprzęt ten jest mniej skomplikowany oraz w mniejszym stopniu podatny na uszkodzenia. W żegludze czy myślistwie , to właśnie ten typ sprzętu wchodzi w grę.
Zmienne przybliżeni
Ostatnio bardzo popularne. Jednak zwłaszcza w tańszych modelach, jakość obrazu oraz wykonania pozostawia wiele do życzenia. Po pierwsze, przy dużym zbliżeniu, bardzo spada szerokość pola widzenia . Po drugie, bardzo odczuwalny jest spadek jasności (obraz staje się coraz ciemniejszy). Ponadto, zmienne powiększenie, to również konieczność montowania dodatkowych elementów w lornetce, przez co jest ona podatniejsza na uszkodzenia , np. w tańszych modelach linki odpowiedzialne za zmianę poziomu powiększenia, mają tendencję do pękania.
Jednak nie jest tak do końca, że mamy tutaj do czynienia tylko z wadami, chociaż może zamiast słowa wada, należałoby mówić o charakterystycznej specyfice działania. Zmienne zbliżenie narzuca stosowanie różnych dodatkowych rozwiązań, które powodują pewne ograniczenia. Warto jednak również powiedzieć, że w droższych modelach sprzęt ze zmiennym przybliżeniem radzi sobie zadowalająco dobrze. Dzięki odpowiednio dobranym parametrom, poziom jasności oraz szerokość pole widzenia nie ogranicza nas w tak znaczący sposób.
Jeżeli często wchodzisz w rolę turysty, to zmienne przybliżenie, to dobry wybór. Będziesz mógł oglądać zarówno obraz w bardziej ogólnej postaci, jak również z większą ilością szczegółów.
Jakie przybliżenie wybrać?
Mogłoby się wydawać, że im większe przybliżenie tym lepiej. Niekoniecznie tak jest. Duże przybliżenie , to zwykle duże rozmiary sprzętu. Powoduje to, że jest on ciężki i bardzo nieporęczny . Dodatkowo ludzką ręka drży . Jeżeli zastosujemy powiększenie większe niż 15x , to nie będziemy w stanie utrzymać lornetki w ten sposób, aby obraz nie wymykał się z kadru . Tak duże przybliżenie wymaga stosowanie statywu. W praktyce najlepiej sprawdza się urządzenie o powiększeniu około 8x (las) , lub około 10x na otwartej przestrzeni .
Jasność
Jasność, to również parametr, na który powinniśmy zwracać szczególną uwagę podczas zakupu. O jasności decydują: średnica przedniej soczewki oraz siła powiększenia .
Jak obliczyć jasność?
- Stała wielkość soczewki - tam uzyskamy większą jasność , gdzie jest mniejsze przybliżenie
- To samo przybliżenie - w przypadku tego samego przybliżenia jasność będzie rosła wraz ze zwiększaniem średnicy soczewki przedniej
- Różne średnice przednich soczewek - lornetki posiadające różne średnice soczewek przednich, najłatwiej porównać wykorzystując tzw. współczynnik jasności (sprawność zmierzchowa)
Potrzebne do pomiaru jasności powiększenie oraz średnica przedniej soczewki, podawane są, jak już wspomniałem wyżej, w postaci dwóch wartości, które zwykle wygrawerowane są na obudowie lornetek. Dla przypomnienia, jest to format: P x S , gdzie P , to powiększenie, a S , to średnica soczewki przedniej, np. oznaczenie 10 x 50, informuje nas, że nasz sprzęt powiększa 10 razy , a średnica jego przedniej soczewki wynosi 50 mm .
Bardzo pomocny przy porównaniu jasności w przypadku sprzętu z różnymi wielkościami soczewek , jest współczynnik jasności. Liczymy go w następujący sposób: √ P x S , gdzie P , to powiększenie, a S , to średnica soczewki przedniej. Im wartość współczynnika jasności jest większa , tym obraz jest jaśniejszy . Przykład:
- 9 x 30 , czyli 9 krotne powiększenie oraz średnica przedniego obiektywu wynosząca 30 mm. √ 9 x 30 = √ 270 = 16,43
- 10 x 60 , czyli 10 krotne powiększenie oraz średnica przedniego obiektywu wynosząca 60 mm. √ 10 x 60 = √ 600 = 24,49
Jasność względna
Często producenci podają tzw. jasność względną. Jest to po prostu średnica źrenicy, która została podniesiona do kwadratu.
Pole widzenia
Pole widzenia możemy określić w metrach / 1000 m (liniowe), lub stopniach kątowych (kątowe).
Liniowe pole widzenia
Jest po prostu długością odcinka w poziomie , który może być przez nas objęty , jeżeli patrzymy z odległości 1000 m (1 km). Większe pole widzenia, to zdecydowanie lepszy komfort pracy, gdyż zdecydowanie łatwiej możemy znaleźć dany obiekt w kadrze. Zwykle dobrej klasy sprzęt, pozwala na objęcie od około 120 do 130 metrów. Jednak tak szerokie pole widzenia może powodować, że przy brzegach może następować spadek ostrości. Zwykle parametr ten jest podawany w postaci x[m] / 1000[m] , gdzie x , to długość odcinka w poziomie, który może być zobaczony z odległości 1000 m.
Kąt pola widzenia
Parametr ten również mówi nam o wielkości pola widzenia. Jednak podawany jest w stopniach kątowych. Jeżeli chcielibyśmy porównać lornetki, które posiadają różne powiększenie, to musimy wyliczyć tzw. pozorny kąt widzenia . Aby to osiągnąć, mnożymy rzeczywisty kąt widzenia, przez powiększenie.
Źrenica wyjściowa
Parametr ten określa wielkość krążka światła, który powstaje za okularem i wpada do naszego oka (podajemy w milimetrach). Jak policzyć ten parametr? Wystarczy, że średnica obiektywu zostanie podzielona przez powiększenie. Na przykład dla 10 x 50, będzie to 50 / 10 = 5 mm.
Zaleca się, aby źrenica wyjściowa była trochę mniejsza od źrenicy w naszym oku . Z reguły przyjmuje się, że w zaciemnionym pomieszczeniu źrenica rozszerza się do około 7 mm . Bynajmniej nie jest to wartość stała i waha się w zależności od ilości światła wpadającego do naszego oko oraz od wieku.
Odstęp źrenicy (długie oko)
O czym mówi nam ten parametr? Otóż określa w jak dużej odległości od okulara może być nasze oko, jednak nie tracąc nic na ostrości oraz polu widzenia
Parametr bardzo istotny w przypadku osób , które posiadają jakąś wadę wzroku i noszą okulary . Jak wiadomo okulary powodują, że po przyłożeniu lornetki, oko jest w pewnej odległości od niej. Przyjmuje się, że w przypadku gdy odstęp źrenicy jest poniżej 13 mm , bardzo trudno jest korzysta się z tego typu sprzętu w okularach .
Typy lornetek
Dzienne
Jeżeli zamierzamy prowadzić nasze obserwacji zwłaszcza w dzień, to nie warto zbyt dużej wagi przywiązywać do jasności naszego sprzętu. Duża jasność, to duże obiektywy, a tym samym rozmiary i waga. Podczas dnia ilość światła jest na tyle duża, że możemy wykorzystać lornetkę z mniejszą jasnością, a tym samym mniejszymi rozmiarami oraz wagą.
Nocne
Tutaj z kolei w grę wchodzi sprzęt z dużymi obiektywami, co da większą jasność. Będzie on niestety posiadał większe rozmiary oraz wagę - coś za coś.
Turystyczne
Tutaj polecam coś o niewielkich rozmiarach samego sprzętu oraz obiektywów, np. od 32 mm do maksymalnie 42 mm. Niewielkie rozmiary, to duża poręczność.
Myśliwskie
Obserwacji zwierzyny dokonuje się zwykle o zmierzchu oraz o świcie, a więc w porach, gdy ilość światła nie jest duża. Tak więc najlepiej sprawdzi się tutaj jasna lornetka, czyli taka o dużej średnicy obiektywów wyjściowych, lub / i z niewielkim przybliżeniu.
Wojskowe
Ten typ poleca się osobom, które potrzebują sprzętu solidnie wykonanego oraz odpornego na uszkodzenia. Zwykle obudowa pokryta jest gumą, co chroni przed uderzeniami, np. upadkiem. Minusem tutaj jest jednak duża masa oraz solidne rozmiary.
Uniwersalne
Trudno jest wskazać lornetkę uniwersalną, a więc taką, która sprawdziłaby się w większości zastosowań. Jednak najbliższy temu jest sprzęt o parametrach 10 x 50. Dość duże 10 - krotne powiększenie oraz obiektyw o średnicy 50 mm zapewniający dobrą ilość światła.
Opinie o produktach
Dlatego przechodząc do konkretów - jaka lornetka do obserwacji nieba? Przede wszystkim będę patrzył na Księżyc. Chciałbym też poobserwować najbliższe planety - Wenus, Mars, Jowisz (również jego księżyce) oraz Saturna - da się zobaczyć jego księżyce - chociaż zarys? Myślałem o lunecie, ale lornetka będzie mi też służyła do podziwiania krajobrazów więc poszedłem trochę na kompromis. Za wszelkie sugestię dziękuję i pozdrawiam.
Jednak nauczony doświadczeniem, na kolejny sprzęt wydałem już prawie 600 zł i tutaj wzrost jakości był naprawdę znacząco odczuwalny. Przede wszystkim obraz nie była tak bardzo rozmazany przy większym zbliżeniu. Nie pamiętam dokładnie jaki to był model, ale na pewno była to firma Bushnell. Tak więc jeżeli już macie zamiar kupić coś takiego, to tylko sprzęt markowy wchodzi w grę.